پوشش هاي تبديلي كروماته بر روي پوشش هاي آبكاري روي و كادميوم (8550)
کمیسیون استاندارد” پوشش های تبدیلی کروماته برروی پوشش های آبکاری روی و کادمیوم“
| رئیس | سمت یا نمایندگی | |
| رجبی- محمد | دانشجوی دکترای مهندسی متالورژی دانشگاه صنعتی شریف | دانشگاه سمنان |
| اعضا | ||
| بهرامی، احمد | لیسانس مدیریت | شرکت سمنان آبکاران |
| خواجه زاده، محبوبه | لیسانس مهندس متالورزی | کارخانه گالوانیزه لوله و ورق ماهان |
| دانایی، عباس | فوق لیسانس شیمی کاربردی | دانشگاه سمنان و شرکت سمنان آبکاران |
| صباغیان، حمیدرضا | لیسانس مهندسی متالورژی | کارخانه گالوانیزه لوله و ورق ماهان |
| صالحیان، مهدی | دیپلم برق | شرکت تجیران |
| عباسیان ، اصغر | لیسانس مهندسی برق- قدرت | آبکاری اطلس سمنان |
| نوروزی، رضا | فوق لیسانس شیمی-فیزیک | اداره کل استاندارد و تحقیقات صنعتی استان سمنان |
| دبیر | ||
| قزوینیان، مرضیه | لیسانس مهندسی شیمی | اداره کل استاندارد و تحقیقات صنعتی استان سمنان |
اعضای دویست و سی و هشتمین اجلاسیه کمیته ملی استاندارد مکانیک و فلزشناسی
| رئیس | سمت یا نمایندگی |
| نورانی، محمد | دفتر صنایع الکتریکی و فلزی |
| اعضا | |
| اخباری، شهاب | کارشناس اداره کل استاندارد و تحقیقات صنعتی آذربایجان شرقی |
| امجدی منش، محمدصادق | کارشناس مسئول سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران |
| بردبار ، منصوره | منشی رئیس جلسه |
| خیرخواهان، مازیار | مدیرکنترل کیفیت شرکت ایران فسفات |
| دارابی، ژیلا | کارشناس اداره کل استاندارد و تحقیقات صنعتی کرمانشاه |
| رجبی، محمد | استاد دانشگاه فنی و مهندسی سمنان |
| سیروسی، آریادات | کارشناس مسئول مدیریت مکانیک و فلزشناسی |
| صباغیان، حمیدرضا | مدیرتولید کارخانه گالوانیزه ورق و لوله ماهان سمنان |
| عقیلی، همایون | نماینده معاونت تحقیقات فلزی موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی کرج |
| قاسمی ، جهانبخش | استاد دانشگاه رازی و رئیس مرکز تحقیقات نفت |
| قزوینیان، مرضیه | دبیر تدوین و کارشناس اداه کل استاندارد و تحقیقات صنعتی سمنان |
| کاشفی، کامران | مدیریت کارخانه شیمیکان |
| نوروزی، سعید | مشاور و نماینده ریاست محترم موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی کرج |
| ورامینیان، فرشاد | عضو هیات علمی دانشگاه سمنان |
| دبیر | |
| نوروزی زاده، حمیرا | کارشناس و نماینده مدیریت تدوین |
پیش گفتار
استاندارد ”پوشش های تبدیلی کروماته بر روی پوشش های آبکاری روی و کادمیوم ”بوسیله کمیسیون فنی مربوطه تهیه و تدوین شده ودر دویست و سی و هشتمین اجلاسیه کمیته ملی استاندارد مکانیک و فلز شناسی مورخ 25/10/1384 تصویب شد.اینک این استاندارد به استناد بند 1 ماده 3 قانون اصلاح قوانین و مقررات موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مصوب بهمن ماه سال 1371 به عنوان استاندارد ملی ایران منتشر می شود.
برای حفظ همگامی و هماهنگی با تحولات و پیشرفتهای ملی و جهانی در زمینه صنایع، علوم و خدمات، استانداردهای ملی ایران در مواقع لزوم تجدیدنظر خواهد شد و هرگونه پیشنهادی که برای اصلاح یا تکمیل این استاندارد ارائه شود ، درهنگام تجدید نظر در کمیسیون فنی مربوط مورد توجه قرار خواهد گرفت. بنابراین برای مراجعه به استانداردهای ملی ایران باید همواره از آخرین چاپ و تجدید نظر آنها استفاده کرد. در تهیه و تدوین این استاندارد سعی شده است که ضمن توجه به شرایط موجود و نیازهای جامعه، در حد امکان بین این استاندارد و استاندارد ملی کشورهای صنعتی و پیشرفته هماهنگی ایجاد شود. منابع و مĤخذی که برای تهیه این استاندارد به کار رفته به شرح زیر است :
:
1- ISO 4520 : 1981 Chromate conversion coatings on electroplated zincand cadmium coatings
2- JIS H 8625 :1993 Chromate conversion coatings onelectroplated zinc and cadmium coatings
مقدمه
به منظور ایجاد تاخیر در زمان تشکیل محصولات خوردگی روی سطوح پوشش هایی که در معرض محیط اتمسفری خورنده قرار دارند ، پوشش های روی و کادمیوم کروماته می شوند. خصوصا عملیات کروماته برای به تاخیر انداختن زمان ایجاد زنگ سفید بر روی پوشش های روی و کادمیوم تحت شرایط معین مؤثر می باشند. ........ و برای 1 ضخامت مناسب برای کروماته کردن پوشش های آبکاری روی دراستاندارد ملی ایران به شماره ......... شرح داده شده است. 2 پوشش های آبکاری کادمیوم دراستاندار
.
پوشش های تبدیلی کروماته بر روی پوشش های آبکاری روی و کادمیم
1- هدف ودامنه کاربرد
این استاندارد، الزامات لازم برای تشکیل پوشش های تبدیلی کروماته برروی پوشش های کادمیوم و روی به منظور ایجاد حفاظت در مقابل خوردگی را ذکرمی کند.عملیات تکمیلی برای ایجاد رنگ های خاص یا خصوصا بهبود چسبندگی رنگ ( مانند عمل فسفاته کردن و......)توسط این استاندارد بررسی نمی گردد.
٢- مراجع الزامی
مدارک الزامی زیر حاوی مقرراتی است که در متن این استاندارد به آن ها ارجاع داده شده است. بدین ترتیب آن مقررات جزئی از این استاندارد محسوب می شود . در مورد مراجع دارای تاریخ چاپ و/ یا تجدید نظر ، اصلاحیه ها و تجدید نظر های بعدی این مدارک مورد نظر نیست.معهذا بهتر است کاربران ذینفع این استاندارد ، امکان کاربرد آخرین اصلاحیه ها و تجدید نظر های مدارک الزامی زیر را مورد بررسی قرار دهند. در مورد مراجع بدون تاریخ چاپ و/ یا تجدیدنظر،آخرین چاپ و/ یا تجدیدنظر آن مدارک الزامی ارجاع داده شده مورد نظر است.
ISO 2081 : Metallic coatings -Electroplated coatings of zinc on iron and steel 1
ISO 3613 : Chromate conversion coatings on zinc and cadmium -Test methods 2
ISO 3768 : Metallic coatings -Neutral Salt Spray test (NSS test)
ISO 3892 : Conversion coatings on metallic materials -Determination of coatingmass per unit area -Gravimetric methods 3
٤ استاندارد ملي ايران به شماره ٢٢١٩ : سال ١٣٦٥ پوشش هاي فلزي – پوشش هاي آبكاري كادميوم بر روي آهن يا فولاد
(1و2و3 این استانداردها در دست تدوین می باشد)
2- روش ايجاد پوشش هاي تبديلي كروماته :
اصولا پوشش های تبدیلی کروماته به روش غوطه وری ایجاد می شوند. محلول های کروماته معمولا اسیدی وحاوی نمک های کروم 6 ظرفیتی همراه با نمک های دیگری هستند که ممکن است باعث ایجاد تغییراتی در ظاهر و سختی لایه گردند. رنگ لایه وبنابراین نوع پوشش تبدیلی به ترکیب و اجزای محلول کروماته بستگی داردو در ضمن به pH محلول، دمای آن، مدت زمان عملیات کروماته وبه ماهیت و شرایط سطح پوشش مورد نظر، نیز ارتباط دارد. لایه های شفاف و درخشان برروی سطوح پوشش های آبکاری روی وکادمیوم توسط روش غوطه وری در محلول های مخصوص ومناسب ایجاد می گردند.
همچنین درمورد پوشش روی امکان دارد که توسط عملیات غوطه وری(رنگبری) درمحلول های قلیایی یا در اسید فسفریک ، لایه های شفاف و درخشان ایجاد گردند. اگر برای شستشوی نهایی بعد از فرآیند کروماته از آب گرم استفاده شود بایستی زمان شستشوتا حد امکان کوتاه باشد تا ازانحلال کروم 6 ظرفیتی جلوگیری گردد.خشک کردن قطعه بایستی در دمای کمتر از 60 درجه سلسیوس انجام شود تاازایجاد ترک ناشی از دهیدراته شدن پوشش کروماته جلوگیری گردد.(هر عملیات حرارتی به منظور اجتناب از تردی هیدروژنی بایستی قبل از ایجاد پوشش تبدیلی کروماته انجام شود.)
٤- طبقه بندی
قطعات نهایی می توانند در محدوده ای ازپوشش های ضخیم، تیره(سیاه)، سبززیتونی، باخواص حفاظتی خوب تا پوشش های نازک ، شفاف و درخشان وگاهی اوقات با لایه های مایل به رنگ آبی با ظاهر جذاب اما با مقدار حفاظتی محدود ایجاد شوند. آبکارها بندرت می توانند تولید رنگ های خاص پوشش های تبدیلی کروماته راتضمین کنند. اگرنیاز به ایجاد رنگ های خاص باشد ، ممکن است به روش غوطه وری درمواد رنگی، پوشش های کروماته در محدوده وسیعی از رنگ ها بدست آیند.درحالی که این ها مقاومت به خوردگی زیادتری نسبت به پوشش های ایجادشده به روش غوطه وری در مواد غیر رنگی دارند. عملیات تکمیلی می توانند به دو طبقه تقسیم شوند وهرکدام ازآن ها نیز شامل دونوع می باشند و مهمترین مشخصات آن ها در جدول 1 ذکر شده است. عملیات تکمیلی ممکن است فقط براساس طبقه یا بوسیله طبقه ونوع شاخص آنها مشخص شوند. مثال:
Fe/Cd 8 c 2
Fe/ Zn 25 c 1A
که
: Fe بیان کننده فلزپایه (آهن یا فولاد) است .
Cd و : Zn بیانگرپوشش آبکاری (روی وکادمیوم) است.
8 و:25 ضخامت پوشش های روی و کادمیوم برحسب میکرومترمی باشند.
: c بیان گر پوشش تبدیلی کروماته است.
2 و1 : بیانگر طبقه پوشش های تبدیلی کروماته می باشند.
٥- الزامات :
5-1کلیات:
پوشش های تبدیلی کروماته بوسیله دهیدراته شدن تدریجی پیرسخت می شوند.بنابراین تا 24 ساعت بعداز عملیات بایستی با دقت نگهداری شوند و هرگونه آزمونی مانند (آزمون خوردگی) تا پایان این دوره زمانی صورت نگیرد.
5-2 چسبندگی پوشش های رنگی شده :
پوشش های رنگی شده(کروماته) بایستی چسبندگی خوبی داشته باشند و ازطریق یکیاز روش های مشخص شده دراستانداردملی ایران به شماره(تا تدوین استاندارد ملی ISO 3613 مراجعه شود) آزمایش شوند.
5-3- مقاومت خوردگی :
زمان موردنیاز برای آزمون مه نمکی دراستانداردملی ایران به شماره (تا تدوین استاندارد ملی به استاندارد ISO 3768 مراجعه شود.) مشخص شده است . این زمان برای ایجاد زنگ سفید برروی پوشش تبدیلی کروماته روی وکادمیوم نبایستی از مقادیرداده شده درجدول2کمتر باشد.
یادآوری- این الزامات درموردلبه های نمونه آزمون قابل اجرا نیست .
جدول 1- طبقه بندی پوشش های تبدیلی کروماته
| حفاظت از خوردگی | جرم واحد سطح پوشش g/m2 | ویژگی های ظاهری | نوع | شاخص | طبقه |
| کم، برای مثال در مقابل با رنگ سفید در طول مدت نگهداری و حمل و نقل با در مقابل با رطوبت زیاد در شرایط خورنده متوسط | 5/0 ≥ | شفاف درخشان و گاهی اوقات همراه با سایه های آبی کمرنگ | شفاف | A | 1 |
| 1 ≥ | درخشان با قوس قزحی کم رنگ | رنگبری شده | B | ||
| قابل ملاحظه شامل خاصیت حفاظت خوب در مقابل بخارات آلی معین | 5/0 تا 5/1 | قوس قزحی زرد | رنگین کمانی | C | 2 |
| 5/1 < | سبز زیتونی، سایه قهوه ای یا برنزی | مات | D | ||
|
یادآوری1- علاوه بر این، پوشش های سیاه می توانند به روش های مختلفی تولید شوند. چنین پوشش هایی ممکن است درجه های مختلفی از حفاظت در برابر خوردگی داشته و در میزان جرم واحد سطح پوشش نیز مختلف باشند.
|
|||||
جدول 2- الزامات مقاومت در مقابل خوردگی
| کمترین زمان ایجاد زنگ مفید (ساعت) | طبقه بندی ممکن | شاخص |
| 6 | A 1/1 | A |
| 24 | B1 | B |
| 72 | C 2/2 | C |
| 96 | D 2 | D |
|
یادآوری1- به بند 4 مراجعه شود که مشخص می کند چگونه عملیات تکمیلی ممکن است فقط به وسیله طبقه، یا توسط طبقه و نوع شاخص آن ها تشخیص داده شود.
|
||
