استاندارد پوششهاي فلزي - شماره 1227
كميسيون استاندارد پوششهاي فلزي
| رئیس | ||
| رامز – وقار | دکتر متالورژی | استاد متالورژی دانشکده فنی |
| اعضا | ||
| پاکزاد-احمد | دکتر مهندس متالورژی | استادیار متالورژی دانشکده علم و صنعت |
| دبیر | ||
| محمدباقرزاده- منصور | مهندس ماشین | کارشناس موسسه استاندارد |
پیشگفتار
استاندارد اندازهگيري ضخامت پوششهاي فلزي و قشر اكسيد فلزات بروش برش ميكروسكوپي كه بهوسيله كميسيون فني استاندارد پوششهاي فلزي زير نظر كميته ملي استاندارد مصنوعات مكانيكي و تحت نظارت شوراي عالي استاندارد در موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران تهيه و تدوين گرديده است باستناد ماده يك (( قانون مواد الحاقي به قانون تأسيس مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران مصوب 24 آذر 1349)) بهعنوان استاندارد رسمي ايران منتشر ميگردد .
براي حفظ همگامي و همآهنگي با پيشرفتهاي ملي و جهاني صنايع و علوم استانداردهاي ايران در مواقع لزوم و يا در فواصل معين مورد تجديد نظر قرار خواهند گرفت و هر گونه پيشنهادي كه براي اصلاح يا تكميل اين استانداردها برسد در هنگام تجديد نظر در كميسيون فني مربوط مورد توجه واقع خواهد شد .
بنابراين براي مراجعه به استانداردهاي ايران بايد همواره از آخرين چاپ و تجديد نظر آنها استفاده نمود .
در تهيه اين استاندارد سعي بر آن بوده است كه با توجه به نيازمنديهاي خاص ايران حتي المقدور ميان روشهاي معمول در اين كشور و استاندارد و روشهاي متداول در كشورهاي ديگر همآهنگي ايجاد شود. بنابراين با بررسي امكانات و مهارتهاي موجود و اجراي آزمايشهاي لازم استاندارد حاضر با استفاده از استاندارد زير تهيه گرديد :
سازمان بين المللي استاندارد شماره 1463 / R سال 1970
اندازهگيري ضخامت پوششهاي فلزي و قشر اكسيد فلزات بروش برش ميكروسكوپي
1 - هدف و دامنه كاربرد
در اين استاندارد روش اندازهگيري ضخامت پوششهاي فلزي، قشرهاي اكسيدي و پوشش چيني يا لعاب شيشهاي بهروش ميكروسكوپي شرح داده ميشود .
با اين روش و با دقت زياد ميتوان تا دقت 8/±0 ميكرون اندازهگيري كرد. دقت مذكور دامنه كاربرد اين روش را در اندازهگيري ضخامت پوششهاي نازك معلوم ميكند.
2 - تعريفها
2-1- سطح مفيد :
قسمتي از سطح است كه اصولا در معرض ديد قرار داشته و يا مورد استفاده قرار ميگيرد و بايستي بوسيله قشر پوششي پوشيده باشد .
2-2- اچ كردن :
عبارت است از آغشته كردن سطح صيقل شده نمونه با يكي از محلولهاي خورنده بمنظور ظاهر ساختن مرز بين دانهها و احيانأ مشخص نمودن فازهاي مختلف .
3 - نمونه برداري
3-1-نمونهها بايد از يك يا چند نقطه از سطح مفيد برداشته شوند. اين نمونهها بايد چنان بريده شوند كه به ضخامت پوشش فلزي يا قشر اكسيد آسيبي نرسد .
3-2- از نظر حفظ لبههاي نمونه هنگام تهيه آن، پوششهائي كه سختي آنها كم است بايد با قشر سختري بهضخامت حداقل 10 ميكرون روكش شود . نوع اين روكش بطريقي انتخاب شود كه پس از اچ دادن با نمونه اصلي تباين داشته باشد .
4 - قالبگيري نمونه
4-1- نمونه بايد بهنحوي قالبگيري شود كه بتوان صيقل كاري را، در روي مقطع عمود بر سطح در محلي كه ضخامت پوشش يا قشر بايد اندازهگيري شود انجام داد . (يك اختلاف 10درجه نسبت به عمودي بودن جهت , باعث پيدايش ضخامت ظاهري در حدود 2 درصد زيادتر نسبت به ضخامت واقعي ميشود .)
4-2- نمونه بايد بهنحوي در گيره و يا در داخل ماده قالبگيري كار گذاشته شود كه در جريان قالبگيري، درجه حرارت و يا فشار اثر محسوسي روي ضخامت مورد اندازهگيري بجاي نگذارد .
5 - آماده كردن نمونه
5-1- براي ملاحظه ميكروسكوپي، نمونه بايد با حداقل فشار متناسب با سختي پوشش سنگ زده و صيقل داده شود .
5-2- اگر جهت سنگ زدن قابل تنظيم باشد، اين جهت بايد از طرف جنس سخت بهطرف جنس نرم انجام شود .
عمل سنگ زدن بايد تا ناپديد شدن تمام ناصافيهاي مقطع كه در اثر بريدن ايجاد شدهاند ادامه يابد .
شيارهاي حاصل از عمل سنگ زدن بايد با سطح پوشش زاويهاي حدود45 درجه بسازد . هنگام تعويض هر ساينده با ساينده نرمتر بايد نمونه را 90 درجه چرخاند سپس سطح سنگ زده شده بايد روي صفحه چرخان با سرعت كم به كمك ماده صيقل دهنده مناسبي صيقل داده شود .
اچ كردن
6-1- بهمنظور بدست آوردن حداكثر تباين بين پوشش و فلز پايه، توصيه مي،شود كه سطح مقطع نمونه بعد از صيقلكاري اچ داده شود ولو آنكه تباين پس از صيقلكاري كافي بنظر برسد. بعلاوه اچ كردن باعث ميشود كه تمام ذرات فلز نرم كه در اثر عمليات آماده كردن نمونه ممكن است روي فلز سختتر پراكنده شده باشد از بين برود، براي قشر اكسيد آلومينيوم اچ كردن اختياري است .
7 - اندازهگيري ضخامت پوشش
7-1- ضخامت پوششها يا قشر اكسيد فلزات را ميتوان به يكي از روشهاي زير اندازهگيري نمود .
الف - مشاهده نمونه بهوسيله يك ميكروسكوپ فلزشناسي مجهز به عدسي چشمي مدرج شده ميكرومتري كه درجات آن قبلا تنظيم شده باشد .
ب - انداختن تصوير بهكمك ميكروسكوپ فلزشناسي با بزرگنمائي معين و دقيق در روي صفحه مات ضخامت واقعي پوشش از تقسيم اندازه ضخامت تصوير پوشش به ضريب بزرگنمائي بدست ميآيد .
در مورد تعداد اندازهگيري و محلهاي آن در مقطع هر نمونه ميكروگرافي بايد جداگانه تصميم گرفته شود و مراتب در گزارش آزمون ذكر گردد .
